Platyna

Trudno jest dokładnie stwierdzić, kiedy odkryto platynę. Pierwsze próbki zostały przywiezione z Ekwadoru przez obywatela Hiszpanii Ulloa w połowie XVIII wieku. Małe wyroby przypominające srebro zostały wykonane przez rdzennych Amerykanów ze stopu złota platynowego – stąd nazwa platina, zdrobnienie hiszpańskiego słowa oznaczającego srebro.

Watson odkrył platynę w 1750 roku, a Wollaston, który wyodrębnił pallad i rod odpowiednio w 1803 i 1804 roku, przeprowadził analizę składu chemicznego metalu.

Właściwości

• Atrakcyjny srebrno-biały metal, który jest ciągliwy, plastyczny i bardzo ciężki.
• Często jest utwardzany poprzez stopienie z irydem.
• Jego współczynnik rozszerzalności cieplnej (9 x 10-6% na °C) jest bardzo zbliżony do współczynnika rozszerzalności cieplnej niektórych szkieł, z którymi można go łatwo spawać.
• Właściwości katalityczne.
• Wysoka temperatura topnienia i dobra odporność na korozję.

Zastosowania

• Największe zastosowanie platyny występuje w produkcji katalizatorów samochodowych, gdzie platyna jest stosowana w połączeniu z palladem i, sporadycznie, rodem.
• Przemysł jubilerski stanowi około 30% konsumpcji platyny.
• Platynę stosuje się do wyrobu sprzętu laboratoryjnego ze względu na jej wysoką temperaturę topnienia i dobrą odporność na korozję.
• Platyna, w postaci rodzimej lub stopu platyny z rodem, jest używana jako materiał do rysowania w produkcji wysokiej jakości szkła oraz w produkcji diod elektroluminescencyjnych.
• Elektrody platynowe są stosowane w ogniwach paliwowych, powłoki ze stopu platyny  – w produkcji dysków twardych do komputerów.
• Gaza platynowa jest używana jako katalizator w produkcji kwasu azotowego i amoniaku oraz w syntezie kwasu cyjanowodorowego. Znajduje również zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym jako selektywny czynnik uwodorniający.
• Od czasu pojawienia się funduszy inwestycyjnych typu ETF, platyna w coraz większym stopniu odgrywa rolę metalu inwestycyjnego.

Recykling

Platyna, ze względu na swoją wartość, jest często poddawana recyklingowi. Zdecydowana większość odzyskanego metalu pochodzi z recyklingu zużytych katalizatorów samochodowych, pozostała część to stara biżuteria i elektronika. Oprócz recyklingu po zakończeniu eksploatacji, znaczne ilości platyny są wykorzystywane procesach produkcyjnych o obiegu zamkniętym. Przykładem jest produkcja szkła, gdzie stare urządzenia do produkcji platyny są poddawane recyklingowi i przetwarzane na nowe urządzenia.